O posiadaniu środków odurzających raz jeszcze

Rzecznik Praw Obywatelskich złożył kasację na korzyść skazanego od wyroku sądu rejonowego, który skazał kierowcę za posiadanie środków odurzających w sytuacji, gdy kierował on pojazdem mechanicznym pod wpływem narkotyków.

Czy zażycie narkotyków jest również posiadaniem?

Powyższa sprawa (opisana na stronie RPO) jest ciekawym przyczynkiem do rozważań, czy popełniając czyn zabroniony, np. kierowanie pojazdem mechanicznym, w stanie pod wpływem środków odurzających można zostać skazanym także za jego „wcześniejsze” posiadanie.

Wspomnieć należy, iż „posiadaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej w rozumieniu art. 62 ust. 1 ustawy dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 r poz. 124 ze zm.) jest każde władanie takim środkiem lub substancją, a więc także związane z jego użyciem lub zamiarem użycia” (wyrok SA w Białymstoku z dnia 20 listopada 2012r., sygn. Akt II AKa 130/12). Szerzej o tym czynie pisałem tutaj.

Wracając do meritum sprawy, moim zdaniem, nie sposób mówić o posiadaniu w sytuacji, gdy środek odurzający jest już „zużyty”. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. Akt II KK 197/08: „dysponowanie środkiem odurzającym lub substancją psychotropową związane z ich zażywaniem albo z zamiarem niezwłocznego zażycia przez osobę dysponującą nimi, nie jest ich posiadaniem w rozumieniu art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 ze zm.)”.

Czy posiadanie resztek środka odurzającego jest karalne?

Po zużyciu narkotyku pozostają jego resztki, np. w postaci osadu na lufce, czy drobin proszku w torebce. Posiadanie takich pozostałości narkotyku nie może być traktowane jako posiadanie środków odurzających w myśl art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Pogląd ten potwierdzają liczne orzeczenia. Tytułem przykładu można wskazać wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 grudnia 2008 r., sygn. akt II AKa 380/08: „o posiadaniu narkotyku można mówić tylko wtedy, gdy sprawca dysponuje, co najmniej jedną działką narkotyku. Tak więc bez wątpienia kryterium tego nie spełnia osad marihuany na szklanej lufce”. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV KK 26/11: „nie można przyjąć, aby znamię posiadania środka odurzającego lub substancji psychotropowej, o którym mowa w art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 ze zm.) wyczerpywało posiadanie foliowego woreczka z ilościami śladowymi, nikłymi resztkami, pozostałościami po środku odurzającym lub substancji psychotropowej”.

Czy domownik może zostać skazany za posiadanie narkotyku przez innego członka rodziny?

Często zdarza się, iż osoba posiadająca środki odurzające przechowuje je w domu, w którym zamieszkują inni członkowie jego rodziny. W takiej sytuacji domownicy nie są narażeni na odpowiedzialność karną za posiadanie narkotyków. W podobnej sprawie orzekał Sąd Apelacyjny w Łodzi, który słusznie stwierdził, iż „stan faktyczny polegający na tym, że kiedy kilka osób połączonych ścisłymi więzami osobistymi (np. rodzinnymi) prowadzi wspólne gospodarstwo domowe i jedna z nich sprowadza (wytwarza) przedmioty, których posiadanie jest prawnie zakazane, a pozostali domownicy tolerują to bez manifestowania fizycznych aktów władania, nie wykazując przy tym woli współdecydowania o losach tych przedmiotów, nie jest „posiadaniem” w rozumieniu m.in. art. 54 ust. 1, czy art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012r. poz. 124). Posiadanie nie może być więc utożsamiane z samą tylko biernością, „znoszeniem” danego stanu rzeczy, bez uzewnętrznienia fizycznego „władania” określoną rzeczą” (wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., sygn. akt II AKa 192/13).

Reasumując powyższy wpis stwierdzić należy, iż zażycie środka odurzającego wyłącza odpowiedzialność za jego posiadanie. Nie jest także karalnym posiadaniem, dysponowanie resztkami narkotyku. Odpowiedzialności karnej nie podlegają także domownicy osoby posiadającej środki odurzające we wspólnie zajmowanym lokalu mieszkalnym.

adw. Wojciech Piłat

wpis aktualny na dzień 8 października 2018 r.